Badania nad językowym obrazem świata a semantyka filozoficzna: w poszukiwaniu pokrewieństw
DOI:
https://doi.org/10.34739/clg.2023.15.04Słowa kluczowe:
językowy obraz świata, semantyka językoznawcza, semantyka filozoficzna, inferencjalizm semantycznyAbstrakt
The goal of the paper is to determine the relation between theoretical presuppositions of linguistic worldview studies (LWS) and heterodox strains of philosophical semantics, as well as the connection with the semantic prerequisites of other schools of text linguistics, in particular corpus linguistics. Semantic consequences of the concept of defining in the LWS are presented. It is claimed that they do not pose great constrains on philosophical semantics (e.g. while the concept of stereotype developed by Hillary Putnam needs to be accepted, semantic externalism does not follow). It is proved that LWS are compatible with the concept of meaning-as-use, particularly with semantic inferentialism, as developed by Robert Brandom and Jaroslav Peregrin. The paper also considers the ontological status of meaning reconstructions proposed in the framework of the LWS, as an answer to critiques originating in more traditionalist or minimalist approaches to semantics. It is demonstrated that similar issues occur in other strains of text linguistics, for instance, in corpus linguistics. However, the paper claims that methodological precision and proper choice of a text corpus guarantee results satisfying from the perspective of empirical linguistics.
Pobrania
Bibliografia
Ajdukiewicz K. (1960): Język i znaczenie, w: Język i poznanie, t. 1. Warszawa, s. 145–174.
Apresjan J. (1980): Semantyka leksykalna. Synonimiczne środki języka, przeł. Z. Kozłowska, A. Markowski, Wrocław.
Bachtin M. (1983): Jednolitość i zróżnicowanie języka, w: Bachtin. Dialog. Język. Literatura, Warszawa, s. 104–106.
Bartmiński J. (1980): Założenia teoretyczne słownika, w: Słownik ludowych stereotypów językowych. Zeszyt próbny, red. J. Bartmiński, Wrocław, s. 7–36.
Bartmiński J. (1988): Definicja kognitywna jako narzędzie opisu konotacji słowa,
w: Konotacja, red. J. Bartmiński, Lublin, s. 169–182.
Bartmiński J. (2008): Etnolingwistyka, lingwistyka kulturowa, lingwistyka antropologiczna?, „Acta Universitatis Wratislaviensis. Język a Kultura” 20, s. 15–33.
Bartmiński J. (2009): Linguistic worldview as a problem of cognitive ethnolinguistics. Referat na konferencji Slavic Cognitive Linguistic Association, Praga, 15–17 listopada 2009, <https://www.rastko.rs/rastko/delo/13731>, dostęp: VI 2023.
Bartmiński J. (2012): O pojęciu językowego obrazu świata, w: Językowe podstawy
obrazu świata, Lublin, s. 11–21.
Belnap N.D. (1962): Tonk, Plonk and Plink, „Analysis” 22, s. 130–134.
Bobrowski I. (2010): Lingwistyczny obraz świata, w: En quête de sens. Études dédiées à Marcela Świątkowska. W poszukiwaniu znaczeń. Studia dedykowane Marceli Świątkowskiej, red. J. Górnikiewicz, H. Grzmil-Tylutki, I. Piechnik, Kraków, s. 90–97.
Brandom R.B. (1994): Making It Explicit, Cambridge.
Carston R. (2002): Thoughts and Utterances, Oxford.
Chomsky N. (1957): Syntactic Structures, ‘s-Gravenhage.
Chomsky N. (1967): Aspects of the Theory of Syntax, Cambridge.
van Dijk T. (1985): The role of discourse analysis in society, w: Handbook of Discourse Analysis. Vol. 4. Discourse analysis in society, red. T. van Dijk, London, s. 1–8.
Drobňák M. (2020): Inferentialism on meaning, content, and context, „ActaAnalytica” 35, s. 35–50.
Fairclough N. (2013): Language and Power, London.
Grzegorczykowa R. (1988): Władanie językiem a wiedza o świecie, w: Konotacja, red. J. Bartmiński, Lublin, s. 121–127.
Hess L. (2022): Inferentialist semantics for lexicalized social meanings, „Synthese” 200.
Kaluziński B. (2020): Inferentialism, Context Shifting and Background Assumptions, „Erkenntnis” 87, s. 2973–2992.
Kardela H. (1999): Ogdena i Richardsa trójkąt uzupełniony, czyli co bada gramatyka kognitywna, w: Językowy obraz świata, red. J. Bartmiński, Lublin, s. 15–38.
Lakoff G., Johnson M. (1988): Metafory w naszym życiu, przeł. T. Krzeszowski, Warszawa.
Lewicki A.M. (1976): Wprowadzenie do frazeologii syntaktycznej. Teoria zwrotu frazeologicznego, Katowice.
Łozowski P. (1999): Panchronia, czyli językoznawstwo bez synchronii, w: Przeszłość w językowym obrazie świata, red. A. Pajdzińska, P. Krzyżanowski, Lublin, s. 25–50.
McEnery T., Hardie A. (2012): Corpus Linguistics: Methods, Theory, Practice, Cam-bridge.
Niebrzegowska-Bartmińska S. (2020): Definiowanie i profilowanie pojęć w (et-no)lingwistyce, Lublin.
Ogden Ch.K., Richards I.A. (1923): The Meaning of Meaning, New York.
Peregrin J. (2014): Inferentialism: Why Rules Matter, Basingstoke.
Popper K. (1992): Wiedza obiektywna. Ewolucyjna teoria epistemologiczna, przeł.
A. Chmielewski, Warszawa.
Posłajko K., Grabarczyk P. (2018): Inferentialism without Normativity, „Organon F: Medzinárodný Časopis Pre Analytickú Filozofiu” 25(2), s. 174–195.
Putnam H. (1975): The Meaning of Meaning, w: Mind, Language and Reality, Cam-bridge, s. 215–271.
Rak M. (2010): Czym nie jest językowy obraz świata?, w: Symbolae grammaticae in honorem Boguslai Dunaj, red. R. Przybylska, J. Kąś, K. Sikora, Kraków, s. 485–495.
Récanati F. (2004): Literal Meaning, Cambridge.
Sellars W. (1974): Meaning as Functional Classification, „Synthèse” 27, s. 417–437.
Słapek D. (2013): Językowy czy lingwistyczny obraz świata? Polemika z Ireneuszem Bobrowskim, „Polonica” XXXIII, s. 39–46.
Sperber D., Wilson D. (1986): Relevance, Oxford.
Wittgenstein L. (1953/2000): Dociekania filozoficzne, przeł. B. Wolniewicz, Warszawa.
